Het kabinet sluit niet uit dat er noodwetgeving wordt ingezet als er meer dan 50.000 opvangplaatsen nodig zijn voor vluchtelingen uit Oekraïne. In dat geval zouden panden zelfs in beslag kunnen worden genomen.
Volgens staatssecretaris Van der Burg (Asiel) zijn zulke paardenmiddelen nu nog niet nodig. „Inbeslagname van panden is nu niet aan de orde. Maar als er meer dan 50.000 plaatsen nodig zijn wordt er gekeken naar noodwetgeving.” De bewindsman zegt dat er dan al bestaande wetten worden afgestoft om dat voor elkaar te krijgen. „Dat kan in de toekomst eventueel bij meer dan 50.000 een rol kunnen gaan spelen.” Het zou dan gaan om vorderen van panden, niet om onteigenen.
Er zijn nu zo’n 25.000 plaatsen beschikbaar gesteld. Daar moeten er nog eens datzelfde aantal bijkomen. „Ik heb er alle vertrouwen in dat ze zonder enig machtsmiddel kunnen worden gerealiseerd”, zegt Van der Burg. „Ik maak me geen enkele zorgen over dat de regio’s ook de tweede 25.000 gaan halen.”
Rijksvastgoed inzetten
Toch wordt binnen het kabinet rekening gehouden met veel meer dan 50.000 opvangplaatsen, in dat geval zouden harde machtsmiddelen dus wel kunnen. Van der Burg zegt daarover dan wel met de Tweede Kamer in debat te willen. Hij wil dan ook rijksvastgoed inzetten.
Vanuit de Tweede Kamer klinken vooral zorgen over opvang en herverdeling van vluchtelingen op lange termijn. Daarbij noemen verschillende partijen vergaande maatregelen, zoals het beslag leggen op vastgoed of het ophalen van vluchtelingen uit andere landen zoals Polen.
Onder meer D66, CDA en PvdA sturen aan op het herverdelen van vluchtelingen om buurlanden van Oekraïne te ontlasten. De VVD wil daar juist mee wachten omdat volgens die partij moet worden afgewacht hoeveel vluchtelingen uit zichzelf al naar Nederland komen.
’Grenzen bereikt’
„De grenzen van onze opvangcapaciteit worden bereikt”, waarschuwt VVD-Kamerlid Brekelmans. „Het kost nu al veel moeite om nog eens duizenden plaatsen te vinden.” Zogeheten ’herplaatsing’ binnen de EU vindt zijn partij nu niet aan de orde. „Niemand weet hoeveel Oekraïeners nog uit zichzelf komen. We gaan misschien wel over de 50.000 heen, misschien wel naar de 150.000.”
Bovendien vindt hij herplaatsing op termijn alleen acceptabel als alle EU-landen meedoen, als er structurele afspraken worden gemaakt over doorreizen in EU en als rekening wordt gehouden met alle asielzoekers. CDA-Kamerlid Kuik voelt wél voor herplaatsing en benadrukt dat in andere landen de grenzen qua opvang zijn bereikt. Er ligt volgens staatssecretaris Van der Burg (Asiel) nu geen vraag naar herverdeling van vluchtelingen uit Oekraïne over Europa.
Ook het in beslag nemen van privaat vastgoed om vluchtelingen op te vangen is een optie voor een deel van de Tweede Kamer. „Het is een allerlaatste optie om privaat eigendom in beslag te nemen”, zegt Brekelmans. „In een vluchtelingencrisis kan het zo zijn dat mensen op straat komen te slapen. Ik kan me voorstellen dat het kabinet kijkt naar noodmaatregelen.” GL-Kamerlid Kröger en SP’er Van Dijk roepen het kabinet op met spoed scenario’s uit te werken voor de langere termijn.
Niet alleen opvangplaatsen voor Oekraïners zijn schaars. Van der Burg erkent dat de nood ook aan de man is bij de asielopvang, ook al belanden Oekraïeners daar nu normaal gesproken niet. „Ik ga met de hoed in de hand langs gemeentebesturen met het verzoek: help ons. Ook u kunt helpen door partijgenoten te vragen Ter Apel te ontlasten. Want het is echt nodig.”