ZWOLLE – Het antimalariamiddel hydroxychloroquine leidt bij COVID-19 patiënten op de verpleegafdeling tot significant betere resultaten dan tot dusver gedacht. De kans op overplaatsing naar de IC ligt 53 procent lager dan bij patiënten die geen behandeling kregen. Dit blijkt uit landelijk retrospectief onderzoek onder 1064 patiënten. Dr. Jolanda Lammers en dr. Paul Groeneveld, onderzoekers en internist-infectiologen in het Zwolse Isala, spreken van een verrassend resultaat.
Toen de COVID-19 pandemie uitbrak, ontbraken eenduidige richtlijnen om het virus adequaat te behandelen. In sommige Nederlandse ziekenhuizen kregen patiënten hydroxy-chloroquine voorgeschreven, in andere klinieken werd gekozen voor chloroquine. Omdat de effectiviteit van deze middelen niet was aangetoond, kozen sommige artsen ervoor om geen medicijnen voor te schrijven.
Deze variatie in medicatiebeleid was voor Lammers en Groeneveld reden genoeg om de drie behandelstrategieën tegen het licht te houden. Hun landelijke oproep aan collega-infectiologen om data van klinische COVID-19 patiënten te delen, kreeg opvallend veel respons. Maar liefst veertien ziekenhuizen (van algemeen en topklinisch tot academisch en verspreid over het land) bleken bereid hun gegevens te delen. ‘Tijdens de corona-uitbraak stond elke dokter met lege handen. Juist omdat iedereen het beste wil voor deze patiëntencategorie hebben we landelijk alle medewerking gekregen’, aldus de onderzoekers.
Opzet
Gedurende de maanden april en mei zijn de benodigde data verzameld. Het betreft alle relevante medische waarden, zoals lichaamstemperatuur, labuitslagen, toegediende hoeveelheid zuurstof, behandelstrategie, tijdsduur tot overplaatsing naar IC en mortaliteit. Al deze gegevens zijn verwerkt door twee studenten geneeskunde en geanalyseerd door senior research scientist Richard Brohet.
In juni en juli hebben Lammers en Groeneveld de resultaten bestudeerd en op basis daarvan conclusies geformuleerd. Nu is de studie geaccepteerd voor publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Allereerst blijkt dat gemiddeld 18 procent van de COVID-19 patiënten op de afdeling is overleden en dat 14 procent is overgeplaatst naar de IC. Lammers en Groeneveld concluderen dat hydroxychloroquine – in tegenstelling tot eerdere berichten – wel degelijk effectief is tegen het COVID-19 virus. De patiënten die werden behandeld met hydroxychloroquine gingen significant minder vaak naar de IC.
Zij verwachten dat hun opmerkelijke onderzoeksresultaten, die inmiddels zijn bevestigd door Amerikaanse researchers, tot een nieuwe landelijke of mondiale behandelstrategie zal leiden. Daarnaast pleiten zij voor aanvullend (prospectief) onderzoek dat hun conclusies kan ondersteunen.
Topsport
Lammers en Groeneveld hebben hun onderzoek in een zeer kort tijdbestek weten af te ronden. ‘We hebben dag en nacht gewerkt om een gedegen manuscript op te stellen. Dat was topsport’, benadrukken de onderzoekers, die trots zijn op het eindresultaat. Hun motivatie was en is de patiënt. ‘Wij willen graag een wetenschappelijke bijdrage leveren die richting geeft aan de behandeling van COVID-19 patiënten, zeker nu de tweede golf is begonnen.’
Zij hebben deze studie alleen kunnen klaren dankzij de ruimhartige medewerking van veertien Nederlandse ziekenhuizen*. ‘Hun input en feedback waren van onschatbare waarde.’ Ook de ondersteuning vanuit de Isala Academie verdient vermelding. ‘De hulp in de vorm van een research scientist en een statisticus was onmisbaar. Dit onderzoek is een gezamenlijke prestatie.’
Publicatie
Het volledige artikel Early Hydroxychloroquine but not Chloroquine use reduces ICU admission in COVID-19 patients is beschikbaar via de International Journal of Infectious Diseases.
*Deelnemende ziekenhuizen: OLVG Amsterdam, BovenIJ ziekenhuis Amsterdam, Medisch Centrum Jan van Goyen Amsterdam, Erasmus MC Rotterdam, Maasstad Ziekenhuis Rotterdam, UMC Groningen, Rijnstate Arnhem, Isala Zwolle, CWZ Nijmegen, Beatrixziekenhuis Gorinchem, Reinier de Graaf Delft, Adrz Goes, Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk.
