Is de Renault Zoe met nul sterrenscore echt onveilig?

De Renault Zoe kreeg bij recente Euro NCAP-crashtests nul sterren toegekend. Een auto met zo’n bedroevend resultaat is eigenlijk onverkoopbaar. Is deze EV dan ook levensgevaarlijk? We houden de opvallende testuitslag tegen het licht.

Het geluid van de klap is werkelijk oorverdovend. We zijn er live bij als in de zomer van 2012 een Renault Zoe in het technisch centrum van de fabrikant in de buurt van Parijs met 65 km/h tegen de muur wordt gereden. Het resultaat bij de latere officiële Euro NCAP-crashtest is een beloning voor alle inspanningen: de nieuwe, compacte EV scoort vijf sterren; beter kan het niet. Nu zijn we bijna tien jaar verder en de Zoe is min of meer een klassieker geworden en een bestseller onder de EV-modellen. Er rijden wereldwijd al bijna een half miljoen Zoe’s rond. Maar nu is er iets wonderlijks gebeurd: in het najaar van 2021 kreeg de jongste versie van de Zoe nul sterren van de internationale testorganisatie Euro NCAP. Van held naar grote verliezer, hoe kan dat?

Verder dan de wettelijke vereisten

Al tientallen jaren kent Euro NCAP een maximum van vijf sterren toe na een aantal crashtests. De laatste jaren kregen bijna alle auto’s vier of vijf sterren en zodoende werd deze beoordeling minder betekenisvol. Ook de veiligheidsuitrusting die de fabrikant voor het model op de afzonderlijke markten aanbiedt, speelt een rol bij deze sterrenclassificatie, van airbags tot de zogeheten ongevalvermijdingssystemen. Euro NCAP benadrukt telkens weer dat de sterren­classificatie verder gaat dan de wettelijke vereisten. Op die wijze willen de inspecteurs druk uitoefenen op de fabrikanten om meer veiligheid in de auto’s in te bouwen dan is voorgeschreven. Een auto die alleen aan de wettelijke minimumeisen voldoet, krijgt geen ster. “Dit betekent echter ook dat een slecht beoordeelde auto niet per se onveilig is, maar dat hij niet zo veilig is als zijn beter beoordeelde concurrenten”, zo zeggen de experts van Euro NCAP hierover.

Kortom, nul sterren in het geval van de Zoe betekent niet noodzakelijkerwijs dat Renault een waardeloze auto heeft gebouwd. Het toont wel aan dat de fabrikant niet heeft ingespeeld op de steeds verder aangescherpte eisen van het veiligheidsonderzoek. Zes jaar na de laatste beoordeling verliezen modellen namelijk hun oude sterren. Het voorbeeld van de Renault Zoe toont aan dat de klant veiligheid kan ‘kopen’. Doorslaggevend voor de beoordeling met nul sterren was het ontbreken van een noodremsysteem in de basisuitvoering. Dat leidde tot nul sterren in de categorie ‘veiligheidssystemen’, en daarmee automatisch tot nul sterren in het algemeen. Bij een luxere uitvoering van de Zoe kunnen klanten de noodremtechnologie als optie bestellen en dan zouden ze een auto bezitten met meerdere Euro NCAP-sterren.

Geen reclame

De Fransen zijn altijd trots geweest op hun veilige auto’s. Hun zeer goede crashtest­resultaten vormden een belangrijk onderdeel van hun reclamecampagnes. De Zoe met zijn nul sterren raakt Renault als een mokerslag. Ook de goedkope elektrische Spring van zustermerk Dacia is met één ster niet veel beter beoordeeld. Zelfs met een noodremassistent in het basismodel zou de Zoe geen vijfsterrenauto zijn geweest zoals in 2013. De testers hadden ook kritiek op het feit dat delen van het dashboard bij een frontale botsing het interieur binnendringen. Omdat Renault de hoofd/zij-airbag in de jongste Zoe wegliet, stelt de Renault ook bij aanrijdingen van opzij en bij de crashtest tegen een paal teleur. De reden voor deze gierigheid? Volgens interne onderzoeken is er niet één geval geweest van een ongeval met een boom of lantaarnpaal op de manier waarop Euro NCAP dit simuleert in de crashtests. Na de beoordeling met nul sterren heeft Renault nu spijt van deze beslissing. Volgens ongevallenonderzoeker Siegfried Brockmann (zie het interview hieronder) had de fabrikant “vooraf op de hoogte moeten zijn van het resultaat voor de Zoe”. De beoordelingscriteria zijn namelijk transparant.

Standaard

De Fransen reageren in elk geval op het ontbreken van het noodremsysteem. Vanaf maart is de functie standaard op alle uitvoeringen van de Zoe. Een woordvoerder van Renault verdedigt ook de Dacia met één ster. Volgens het concern is het een “veilige auto”. Van het overweldigende aantal auto’s dat in 2021 vijf sterren kreeg (zie tabel), moeten sommige modellen over een paar jaar vrezen voor hun topnotering. In zijn ‘Roadmap 2025’ kondigt Euro NCAP namelijk aan dat in de toekomst onder meer geautomatiseerde rijfuncties worden opgenomen in de beoordeling. Ongevallenonderzoeker Siegfried Brockmann is bijzonder kritisch over autonoom rijden op niveau 3, dat Mercedes-Benz binnenkort aanbiedt voor snelheden tot 60 km/h. Niveau 3 (verregaand geautomatiseerd rijden) betekent dat een auto zelfstandig optrekt, inhaalt en remt en dat de bestuurder tijdelijk kan lezen of zijn aandacht op de kinderen op de achterbank kan richten. Voor Brockmann is de overgang van bestuurder naar voertuigverantwoordelijkheid en terug hierbij het meest problematisch.

Als de bestuurder bijvoorbeeld bij een ongeval met zijn rug naar de rijrichting zit, levert een botsing heel ander letsel op. Bij dergelijke tests bereiken zelfs de modernste crashtest-dummies hun grenzen. Anderzijds maken, zoals Euro NCAP in zijn toekomstscenario’s beschrijft, virtuele computersimulaties een veel nauwkeuriger beoordeling van verwondingen mogelijk dan de conventionele crashtest-dummies. De tijden van de oorverdovende botsings­geluiden in crashtest-hallen zouden dan voorbij zijn.

Uniforme regels

De Euro NCAP-organisatie is en blijft een belangrijk instrument op weg naar ‘Vision Zero’, een wereld met (bijna) geen verkeersdoden. Aanscherping van de veiligheidseisen is op zichzelf prima, dat houdt de druk op de ketel bij de autofabrikanten. Er moet echter wel worden getest en geëvalueerd volgens wereldwijd uniforme regels. En: de toekenning van sterren moet begrijpelijk en ondubbelzinnig zijn.

Visie van een expert

Wat betekent het nu echt als een auto nul sterren krijgt? Hoe zit het nu precies met die Euro NCAP-tests? We vragen het aan Siegfried Brockmann, hoofd crashonderzoek bij UDV, een Duits samenwerkingsverband van verzekeraars.

Van vijf naar nul sterren. Hoe kan dat gebeuren met de Renault Zoe?

“Door nog meer categorieën te creëren waarin een auto wordt beoordeeld, wordt het nog moeilijker om aan de eisen van Euro NCAP te voldoen. In het verleden werden vijf sterren sneller toegekend; tegenwoordig betekenen zelfs vier sterren dat een auto erg veilig is. De technische mogelijkheden voor de bescherming van inzittenden en voetgangers zijn echter ook toegenomen en Euro NCAP moet daarop inspelen.”

Komt het Zoe-resultaat als een verrassing?

“Nee, elke fabrikant is bekend met de geavanceerdere Euro NCAP-normen. Dus Renault had van tevoren kunnen weten hoe het resultaat voor de Zoe zou zijn. Het feit dat de fabrikant voortaan de noodrem­assistent standaard monteert op alle uitvoeringen toont alleen maar aan dat Euro NCAP doet wat het moet doen.”

Hoe onveilig is een auto met nul sterren?

“Nul sterren betekent natuurlijk niet dat het model catastrofaal onveilig is. Uit het resultaat blijkt echter dat het model duidelijk achterblijft bij moderne auto’s.”

Mercedes brengt level 3 autonoom rijden tot 60 km/h op de weg. Hoe denken ongevallenonderzoekers over deze technologie?

“Wij van UDV kijken kritisch naar level 3. Het is het gevaarlijkste niveau van geautomatiseerd rijden. Hier is vooral de overdracht van de verantwoordelijkheid van de bestuurder naar het voertuig en terug een probleem. Op niveau 2 zijn de zaken duidelijk: de bestuurder moet altijd bij de les zijn en zijn handen op het stuur hebben. Op niveau 4 is het ook duidelijk: de auto kan ook zonder de bestuurder rijden. Maar op niveau 3, dat verder gaat dan een pure file-assistent, oftewel bij snelheden van meer dan 60 km/h, wordt het gevaarlijk wanneer de bestuurder bij verrassing zijn verantwoordelijkheid moet nemen, maar met iets anders bezig is. Deze discussie is echter ook gaande bij Euro NCAP.”

In een enquête op autobild.de gaf slechts 15 procent van de deelnemers aan dat de crash­veiligheid geen invloed had op de aankoopbeslissing.

“Euro NCAP is en blijft zeer belangrijk, omdat de organisatie druk uitoefent op de fabrikanten. De wetgeving is in dit opzicht veel te traag. Dit betekent echter niet dat je niet kritisch moet nagaan of nul sterren in één categorie automatisch leidt tot een algemene beoordeling van nul sterren.”