Gemeenten hebben de komende jaren geen geld om hun bijdrage te leveren aan de kabinetsplannen zoals de bouw van extra woningen en de overgang naar duurzame energie. “Al zouden we het willen, we kunnen niet meer meewerken aan belangrijke maatschappelijke onderwerpen”, schrijven gemeenten in een brief aan de Kamer.
Vanaf 2026 zien gemeenten hun inkomsten fors teruglopen, door toedoen van het Rijk, zo schrijven gemeenten in de gezamenlijke brief. De Kamer debatteert donderdag over de financiële positie van gemeenten. Door diverse rijksingrepen moeten nieuwe gemeentebesturen meteen bezuinigen, stellen de gemeenten.
De extra bezuiniging op de jeugdzorg is een van de financiële pijnpunten. Gemeenten krijgen vanaf 2025 een half miljard euro minder voor de jeugdzorg, zo heeft het kabinet besloten. De Eerste Kamer heeft een motie aangenomen om die bezuiniging te schrappen, maar het kabinet is dat nog niet van plan.
Normaliter groeien de inkomsten van gemeenten mee met de uitgaven van het Rijk. Het kabinet heeft nu besloten deze systematiek, eenzijdig, los te laten. Ook daar zijn gemeenten verbolgen over.
Onvrede is er ook over de zogeheten opschalingskorting, die het kabinet Rutte II heeft doorgevoerd. Dat kabinet wilde gemeenten van minimaal 100.000 inwoners. Grote gemeenten werken efficiënter en hebben minder geld nodig van het Rijk, zo was de gedachte. Veel gemeenten zouden moeten fuseren. De rijksbijdrage is toen meteen verlaagd, maar de fusies kwamen er nooit. Het Rijk int dat bezuinigingsbedrag al een tijdje niet bij gemeenten, maar wil dat vanaf 2026 weer gaan doen. Gemeenten willen er helemaal vanaf.
“Al met al betekent de som van deze kabinetsvoornemens dat gemeenten geconfronteerd zullen worden met een enorme terugval aan inkomsten vanaf 2026”, schrijven de gemeenten. Zij hebben de komende collegeperiode alleen geld voor incidentele uitgaven “omdat structurele dekking er na 2026 niet meer is”.
De landelijke overheid denkt na over vergroting van het gemeentelijk belastinggebied. Gemeenten vinden dat eerst hun financiële problemen moeten zijn opgelost. Veel gemeenten hebben grote tekorten. Als gemeenten meer lokale belasting mogen heffen, moeten de rijksbelastingen gelijktijdig omlaag. “Het moet tenslotte een voor de inwoner lastenneutrale operatie zijn”, schrijven gemeenten. De lokale belastingplannen van de landelijke overheid bieden gemeenten nu geen financiële lucht. “Gemeenten dreigen daarom de komende jaren op slot te gaan.”
